Od 22 lutego w Muzeum im. Oskara Kolberga można oglądać nową wystawę czasową, na której zostały zaprezentowane prace Jana Rybczyńskiego - twórcy związanego z Przysuchą.
„Jan Rybczyński (1937-2009) - rzeźbiarz i malarz z Przysuchy”
Wystawa czasowa w Muzeum im. Oskara Kolberga przypomina postać artysty i dokumentuje jego twórczość rzeźbiarską i malarską eksponatami ze zbiorów Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu, Muzeum w Przysusze oraz obiektami użyczonymi przez Muzeum w Łęczycy i rodzinę autora.
Jan Rybczyński urodził się w 1937 roku w Łęczycy. Tam dorastał, zdobył wykształcenie, podjął pracę zawodową i założył rodzinę. W 1974 r. w środowisku łęczyckim, znanym z bogatych tradycji ludowej sztuki rzeźbiarskiej, rozpoczął działalność artystyczną. Współpracował z muzeami w Łęczycy i Płocku.
W 1979 r. przeprowadził się z rodziną do Przysuchy, spędził tu 29 lat. Pracował w Zarządzie Dróg Publicznych, pełniąc funkcję Kierownika Dróg, a następnie Kierownika Obwodu Mostowego. W 1984 r. zakończył pracę zawodową i przeszedł na rentę inwalidzką.
Prace Jana Rybczyńskiego wykonywane w pierwszych latach twórczości w Łęczycy oraz w okresie pobytu w Przysusze najczęściej stanowiły plastyczną ilustrację tematów konkursowych i odpowiedź na zapotrzebowanie miejskiego odbiorcy. Tematyka religijna jego rzeźb i obrazów to głównie wyobrażenie scen biblijnych, w powtarzalnej i schematycznej formie. Jan Rybczyński najczęściej jednak opracowywał tematy ilustrujące codzienność dawnej wsi, zajęcia i zwyczaje wiejskie.
Swoje dzieła wielokrotnie prezentował i konfrontował z twórczością innych artystów ludowych, uczestnicząc w wielu konkursach i wystawach zbiorowych, w których zdobywał nagrody i wyróżnienia. Od roku 1985 należał do Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie.
Zmarł 6 sierpnia 2009 r. w Łęczycy.
Rzeźba stanowiła najważniejszą dziedzinę twórczości Jana Rybczyńskiego. Był amatorem praktykującym sztukę wycinania figurek, poprzez obserwację innych rzeźbiarzy i podejmowanie wielu samodzielnych prób. Własnoręcznie wykonywał potrzebne mu narzędzia: nożyki, dłuta, młotki. Swoje pierwsze prace oceniał krytycznie. Stopniowo doskonalił umiejętność wyobrażania tematów i pomysłów plastycznych w zamierzonej formie. Znalazł się w grupie znanych i cenionych rzeźbiarzy, a wiele jego prac włączono do kolekcji Muzeach w Łęczycy i Płocku już w latach 70-tych XX w.
Wykonywał rzeźby pełne i płaskorzeźby w drewnie miękkim, pozbawionym wyrazistych słojów - lipie, topoli, olszynie, wierzbie. Rzeźby malował, bezpośrednio na drewnie, farbami o spoiwie olejnym i wodnym. Stosował żywą, wyrazistą kolorystykę, używał mocnych barw w kontrastowych zestawieniach. Rzadziej pozostawiał prace w naturalnym kolorze używanego drewna.
Rzeźby wykonywane w pierwszych latach twórczości w Łęczycy oraz w okresie pobytu w Przysusze najczęściej stanowiły plastyczną ilustrację tematów konkursowych i odpowiedź na zapotrzebowanie miejskiego odbiorcy. Tematyka religijna prac to głównie wyobrażenie scen biblijnych, w powtarzalnej i schematycznej formie (np. „Szopka”, „Ucieczka do Egiptu”), zachowanych w zbiorach muzealnych w zdecydowanej mniejszości. Jan Rybczyński częściej opracowywał tematy ilustrujące codzienność dawnej wsi, zajęcia i zwyczaje wiejskie. Muzeum radomskie posiada rzeźby pełne, jednopostaciowe o zwartej i statycznej bryle („Diabeł”, „Diabelska miłość”) oraz rzeźby wielopostaciowe, o rozbudowanej kompozycji i wyrażające dobre opanowanie warsztatu rzeźbiarskiego (np. „Szopka”, „Macierzyństwo”, „Kapela”, „10 lat Stowarzyszenia Twórców Ludowych”).
Malarstwo uprawiał głównie w Przysusze. Tworzył obrazy o tematyce sakralnej i nawiązujące do obrzędów i zwyczajów, ilustrujące codzienność życia na wsi oraz sceny inspirowane regionalnymi legendami. Były to prace olejne na płótnie i płycie, przedstawienia postaci i scen w stylu głębokiego i naiwnego realizmu, schematyczne opracowania wzorów i typów ikonograficznych, o cechach formalnych uznawanych za typowe dla stylu ludowego, o kompozycji płaszczyznowej, skłonności do żywej kolorystyki, dekoracyjnych i symetrycznych rozwiązań oraz deformacji przedstawianych kształtów i postaci, w celu wyrażenia wartości emocjonalnych, ekspresji.
Wśród prac Jana Rybczyńskiego często obecny jest autoportret, z atrybutami rzeźbiarza (narzędzia oraz postacie symbolizujące tematykę jego dzieł). Własną postać przedstawia w charakterystycznych grubych okularach, ujawniających bardzo słaby wzrok i poważne kłopoty z widzeniem, wpływające być może na formę malatury i opracowania detalu. Autor tytułuje te prace określeniem „Dłubok”, którym z pokorą zastępował nazywanie siebie rzeźbiarzem czy malarzem.
Z okazji wystawy opublikowano katalog prac Jana Rybczyńskiego znajdujących się w zbiorach Muzeum Wsi Radomskiej i Muzeum im. Oskara Kolberga.
