Jury Nagrody im. Oskara Kolberga ?Za zasługi dla kultury ludowej? w 2012 r. ogłosiło listę laureatów. Oto krótka prezentacja ich dorobku.
KATEGORIA I. TWÓRCY Z DZIEDZINY PLASTYKI I FOLKLORU MUZYCZNO-TANECZNEGO
Stanisław Koguciuk (Pławanice, pow. chełmski, Lubelskie). Malarz, jeden z ostatnich autentycznych artystów ludowych, maluje od 40 lat. Naiwne i oszczędne w formie przedstawienia wyrażają przemyślenia artysty, jego wizje rzeczywistości i natury. Prace wykonuje farbami olejnymi na płycie, oprawia w jednakowy sposób. Zachwyca żywą kolorystyką i prostolinijnym przedstawieniem: scen rodzajowych z życia wsi, obrzędowości dorocznej, rodzinnej, pejzaży i tzw. „humorów”. Namalował tysiące obrazów, które prezentowane były na wieku wystawach zbiorowych i indywidualnych (Legnica, Płock, Łódź), na targach sztuki ludowej (Kazimierz, Lublin, Chełm) oraz zgromadzone zostały w kolekcjach muzealnych i prywatnych.
Czesław Seweryński (Stąporków, pow. konecki, woj. świętokrzyskie). Garncarz i ceramik, kontynuator rodzinnych tradycji wywodzących się ze słynnego ośrodka garncarskiego w Rędocinie. Toczy naczynia na kole garncarskim oraz wykonuje rzeźby ceramiczne (figurki, kapliczki, zabawki). Jest laureatem wielu prestiżowych nagród w konkursach na sztukę ludową a jego prace znajdują się w zbiorach największych polskich muzeów etnograficznych oraz w prywatnych kolekcjach w kraju i za granicą.
Katarzyna Halina Weremczuk (Dołhobrody, Polesie Lubelskie, woj. lubelskie). Śpiewaczka, solistka, od 1995 r. występuje w Zespole Folklorystycznym „Jutrzenka” w Dołhobrodach. Prezentuje znakomity repertuar artystyczny zapamiętany z lat młodości i przekazów rodzinnych: pieśni pogrzebowe, weselne, żniwne, sobótkowe, bożonarodzeniowe, wielkopostne, wielkanocne, kołysanki, ballady, rekruckie, partyzanckie, żołnierskie i religijne, śpiewane najczęściej w gwarze regionalnej. Szczególne miejsce w dorobku artystycznym stanowi udział w widowiskach obrzędowych. Na potrzeby teatru obrzędowego zgromadziła wraz z członkami zespołu „Jutrzenka” dawne stroje ludowe i przedmioty codziennego użytku. Prowadzi także działalność edukacyjną poprzez udział w realizowaniu projektów unijnych związanych z promowaniem tradycji regionalnych wśród dzieci i młodzieży.
Romam Wojciechowski (Tomaszów Mazowiecki, woj. łódzkie). Znakomity skrzypek z regionu opoczyńskiego. Jest laureatem festiwalu w Kazimierzu w kategorii solistów – instrumentalistów (skrzypce): Baszty na Festiwalu w 2008 r. oraz pierwszych nagród w 2004 r., i 2012 r.. Cechuje go wyjątkowo bogaty repertuar, zwłaszcza tańców trójmiarowych (oberków), znakomita technika i cechy stylu wykonawczego przejęte od tradycyjnych muzykantów. Jest również członkiem Kapeli ze Sławna, towarzyszącej zespołom z regionu opoczyńskiego w przeglądach folklorystycznych.
KATEGORIA II. LITERATURA LUDOWA
Zofia Przeliorz (Żory–Osiny, region Górny Śląsk, woj. śląskie). Pisarka, która od 1994 r. tworzy teksty zakotwiczone w kulturze regionu śląskiego. Pisze utwory prozatorskie, tematycznie zróżnicowane, prezentujące sceny z życia codziennego, wydarzeń rodzinnych i lokalnych, wykorzystuje śląskie wierzenia, zwyczaje i obrzędy, wątki demoniczne. Autorka stosuje język literacki w partiach narracji, gwarę w dialogach. Pisarka uczestniczyła w wielu konkursach regionalnych i folklorystycznych, zdobywając w nich nagrody i wyróżnienia (,,Rodzina Śląska w dawnej fotografii”, ,,Po naszemu czyli po Śląsku”). Jest laureatką Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka w dziedzinie prozy. Zajmuje się edukacją regionalną. Jest solistką Zespołu Pieśni i Tańca ,,Osiny”.
KATEGORIA III. KAPELE LUDOWE
Kapela Stanisława Ptasińskiego z Wielgolasu (Wielgolas, pow. miński, woj. mazowieckie). Kapela powstała w 1988 r., w składzie obecnym: Stanisław Ptasiński, Piotr Parzyszek, Roman Stępiński występuje od 1997 r. Do lat sześćdziesiątych jej obecni członkowie byli wiejskimi muzykantami i grali zarobkowo na weselach i wiejskich uroczystościach, jako „kapela ludowa” uczestniczą w imprezach folklorystycznych regionalnych i krajowych. Ich muzyka towarzyszy wielu wydarzeniom lokalnym. Kapela wykonuje tradycyjną, ludową muzykę taneczną, oberki, powiślaki, polki, marsze. Jest nieustająco w dobrej formie artystycznej. Obecnie jest to jedyna ludowa kapela w okolicach Mińska Mazowieckiego. Ich nagrania znajdują się w zbiorach: Centrum Kultury i Sztuki im. Andrzeja Meżeryckiego. Scena Teatralna Miasta Siedlce, UMCS w Lublinie, Instytutu Sztuki PAN w Warszawie, programu Drugiego Polskiego Radia, Radia Lublin, Katolickiego Radia „Podlasie”, Radia dla Ciebie”.
KATEGORIA IV. ZESPOŁY FOLKLORYSTYCZNE
Zespół Pieśni Ludowej „Duszniczanka” (Duszniki, pow. Szamotuły, woj. wielkopolskie). Zespół powstał w 1985 r. przy Kole Gospodyń Wiejskich, współpracuje z Gminnym Centrum Kultury w Dusznikach, działa jako Stowarzyszenie Kulturalne „Duszniczanka”. Zespół występuje w konkursach i festiwalach regionalnych i ogólnopolskich (w Środzie Wlkp. Poznaniu, Nowym Tomyślu, Pobiedziskach i Dusznikach, Kazimierzu Dolnym), również za granicą. Prezentuje autentyczny repertuar pieśniowy o wysokich walorach wykonawczych: ballady, kołysanki, pieśni miłosne, obrzędowe, tradycyjne zasłyszane od własnych babek, zebrane przez Krystynę Bartkowiak i Krystynę Besztardę pieśni Marii Orlikowskiej w Szamotuł.
Zespół Śpiewaczy „Zaciszuki” (Węgorzewo, woj. warmińsko-mazurskie). Zespół powstał w 1996 roku. Działa pod patronatem Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie. Zespół w swoim dorobku artystycznym posiada pieśni i obrzędy pochodzące z rejonu wileńskiego. Członkinie zespołu śpiewają przy akompaniamencie harmonii guzikowej, ubrane w stylizowane stroje wileńskie. Wykonywane przez zespół pieśni, zapamiętane z dzieciństwa – patriotyczne, religijne, miłosne, związane z obrzędowością, wielkopostne, kolędy, pieśni żniwne, łałymki są odzwierciedleniem folkloru wileńskiego.
KATEGORIA V. NAUKOWCY, DZIAŁACZE, POPULARYZATORZY
Henryk Gadomski (Ostrołęka, Kurpie Zielone, woj. mazowieckie). Etnomuzykolog, kompozytor i wieloletni nauczyciel muzyki. Badacz i dokumentator pieśni, tańca i muzyki kurpiowskiej. Autor publikacji regionalnych. Inicjator wydania drukiem z rękopisów ks. Skierkowskiego trzytomowej „Puszczy Kurpiowskiej w pieśni”. Współzałożyciel Związku Kurpiów i Ostrołęckiego Towarzystwa Muzycznego im. G. Bacewiczówny.
Jan Brodka (Twardorzeczka, Beskid Żywiecki, woj. śląskie). Muzyk instrumentalista (trombity, dudy, heligonka), folklorysta, autor opracowań muzyki regionu żywieckiego (pieśni i tańców) dla zespołów folklorystycznych w kraju i zagranicą, kierownik muzyczny Zespołu Pieśni i Tańca „Ziemia Żywiecka”. Współorganizator festiwali, konkursów i imprez folklorystycznych. Wychowawca muzyków i instruktorów folkloru. Współautor opracowania „Folklor Górali Żywieckich”, „Muzyka Ziemi Żywieckiej”.
KATEGORIA. VI. NAGRODA HONOROWA
Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Muzeum w Ostrołęce odnosi wiele sukcesów w działalności na rzecz zachowania i popularyzowania kultury i tradycji regionu. Cennym kapitałem Muzeum są dobre relacje i ścisła współpraca z samorządami, stowarzyszeniami działającymi na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i zachowania tożsamości regionu kurpiowskiego: Związek Kurpiów, Oddział Kurpiowski STL, Stowarzyszenie Artystów Kurpiowskich, z którymi Muzeum od wielu lat współorganizuje ważne dla regionu przedsięwzięcia. Muzeum wykorzystuje dobrze przygotowaną kadrę merytoryczną oraz zaplecze w postaci nowoczesnych magazynów i pracowni do rozwoju instytucji, poszerzenia działalności, wzrostu frekwencji, promocji zgromadzonych zbiorów oraz lepszego zaspokojenia potrzeb odbiorców oferty muzealnej. Jest wiarygodnym partnerem we współpracy z wieloma krajowymi i zagranicznymi instytucjami kultury.
Telewizja Polska SA Oddział w Rzeszowie. Rzeszowski Oddział TVP jest jedyną w Polsce stacją telewizyjną, która systematycznie dokumentuje, archiwizuje i promuje polski folklor. Działalność tę rozpoczęto w 1992 r. emisją cyklicznego programu „Spotkania z folklorem” i następnego „Mapy folkloru Podkarpacia”. Autor programów, red. Jerzy Dynia, wieloletni badacz i dokumentalista folkloru, późniejszy laureat Nagrody im. Oskara Kolberga z 2005 r., rejestruje i prezentuje kulturę ludową i folklor Podkarpacia, zarówno autentyczny, źródłowy jak i opracowany w formie artystycznej.
