Zamknij

Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny

Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny

Święto Niepokalanego poczęcia przepadające na 8 XII swoimi początkami sięga VII wieku

Święto Niepokalanego poczęcia przepadające na 8 XII swoimi początkami sięga VII wieku w Bizancjum jako „Poczęcie Maryi” lub „Poczęcie Anny”. Na zachodzie pierwsze wzmianki o Niepokalanym pojawiają się w IX wieku w Neapolu i w Irlandii, zaś w XI wieku w Anglii i nieco później we Francji, Włoszech i Niemczech[1]. W 1437 roku podczas Soboru Bazylejskiego postanowiono rozszerzyć święto na cały kościół natomiast w 1708 roku zaliczono je do dni wolnych od pracy[2]. Święto Niepokalanego Poczęcia do rangi dogmatu wiary wprowadził Pius IX 8 grudnia w 1854 roku, a związek tego dogmatu z objawieniami w Lourdes podkreślił papież Pius X w 1904 roku. Wraz z rozwojem święta Niepokalanego Poczęcia nastąpiła potrzeba na wizerunki maryjne do których inspiracji czerpano z niektórych fragmentów ze Starego Testamentu:

Jam narcyz Saronu,

lilia dolin.

Jak lilia pośród cierni,

tak przyjaciółka ma pośród dziewcząt. (Pieśń nad Pieśniami, 2-1)[3]

Cała piękna jesteś, przyjaciółko moja,

I nie ma w tobie skazy (Pieśń nad Pieśniami, 4-7)[4]

Podziwiają ją dziewczęta i zwą ją szczęśliwą,

królowe i nałożnice ją wysławiają:

Kimże jest ta, która świeci z wysoka jak zorza,

piękna jak księżyc, jaśniejąca jak słońce,

groźna jak zbrojne oddziały? (Pieśń nad Pieśniami, 6, 9-10)[5]

oraz fragmentów dwunastego rozdziału Apokalipsy:

Potem wielki znak ukazał się na niebie:

Niewiasta obleczona w słońce

i księżyc pod jej stopami,

a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu. (Ap 12,1)[6]

I został stracony wielki Smok,

Wąż starodawny,

który się zwie diabeł i szatan,

zwodzący całą zamieszkałą ziemię,

został strącony na ziemię. (Ap 12,9)[7]

Momentem największej popularności wizerunku Niepokalanej był XVII wiek za sprawą artystów włoskich, hiszpańskich takich jak Murillo Jusepe de Ribera, Francisco de Zurbaran, Guido Reni, Luca Giordano czy Giovanni Battista Tiepolo. W tym czasie przedstawienia Niepokalanej (Immaculaty) ukazywały młodzieńczą Maryję, najczęściej bez Dzieciątka, której głowę okalał świetlisty obłok, promienista gloria bądź wieniec z gwiazd. Przedstawiona frontalnie, w całej postaci, z dłońmi złożonymi modlitewnie lub trzymająca berło. U stóp Maryi wąż owinięty wokół kuli świata, często w otoczeniu aniołów. Niekiedy była adorowana przez świętych[8] [9]. W Polsce takie przedstawienia zaczęły być popularne w XVIII wieku za sprawą powyżej wymienionych artystów włoskich i hiszpańskich.

W sztuce ludowej wizerunek Niepokalanej zaczął być popularny w XIX wieku za sprawą objawień Lourdes oraz ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia. W czasie tym pojawiło się wiele przedstawień Immaculaty umieszczanych w kaplicach koło domów, dróg i wśród pól[10].

W zbiorach Muzeum Wsi Radomskiej posiadamy kilka wizerunków maryjnych o tematyce Niepokalanego Poczęcia Maryi, zaś do najciekawszych należy oleodruk pt. „Niepokalane Poczęcie Matki Boskiej” (nr inw. MWR/KM 13208/I). Nawiązuje ono do Arbor Virginis charakteryzującego się przedstawieniem Maryi stojącej na liliach biegnących z serc św. Anny i św. Joachima symbolizującego poczęcie Maryi[11]. Zaś na omawianym oleodruku łodygi lilii nie wychodzą z serc rodziców Maryi, lecz z wizerunków trzech Papieży – od lewej Piusa IX, Piusa X i Leona XIII. Wokół głowy Maryi biegnie napis: O MARJO BEZ GRZECHU POCZĘTA MÓDL SIĘ ZA NAMI, KTÓRZY SIĘ DO CIEBIE UCIEKAMY. Poniżej napis dotyczący ogłoszenia przez Papieża Piusa IX Dogmatu wiary o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny z 8 grudnia 1854 roku[12].

Opis fotografii:

Niepokalane Poczęcie Matki Boskiej

Oleodruk, papier; 51 x 40,5 cm

Nsygn.

Nr inw.: MWR/KM 13208/I

Właśc.: Muzeum Wsi Radomskiej

Hist.: Obraz zakupiono w 2009 roku w Radomiu


[1] Władysław Smoleń, Ilustracje świąt kościelnych w polskiej sztuce, Lublin 1987, s. 27.

[2] Wincenty Zaleski, Święci na każdy dzień, Warszawa 2011, s. 18.

[3] Ibidem.

[4] Ibidem.

[5] Ibidem.

[6] Ibidem.

[7] Ibidem.

[8] J. Patyra, Od narracyjnej do kultowej reprezentacji na podstawie średniowiecznej ikonografii Niewiasty Apokaliptycznej, w: Obraz i Kult. Materiały z konferencji „Obraz i kult”, KUL, Lublin 6–8 października 1999, red. M. U. Mazurczak i J. Patyra, Lublin 2002, s. 271-272.

[9] O tym jak powinno się malować Maryję powstało wiele traktatów w jednym z nich Francisco Pacheco w Arte de la Pictura pisał: „Należy malować Maryję w wieku 12-13 lat, jako bardzo piękną panienkę z dużymi oczami, cudownymi ustami i nosem, z różowymi policzkami, ze złotymi rozpuszczonymi włosami, tak dobrze, jak tylko może to uczynić pędzel człowieka”. Na podstawie: M. Biernacka, Maryja Matka Chrystusa, Warszawa 1987, s. 84.

[10] W. Smoleń, Ilustracje…dz. cyt., s. 31.

[11] Przykładem takiego przedstawienia jest obraz w Sanktuarium Przemienienia Pańskiego w Krużlowej oraz w kościele p.w. Przemienienia Pańskiego w Lublinie.

[12] Przemysław Nowak, Bernhard Poschmann (1878 -1955) i jego krytyczna ocena uzasadnienia doktrynalnego dotyczącego Assumptio Beatae Mariae Virginis, „Studia Warmińskie” XLVII, 2010, s. 169.

Regional Operational Program of the Mazovian Voivodeship 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu. Nasz e-mail to muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81.

Inspektorem ochrony danych w naszej placówce jest Katarzyna Fryczkowska, z którą skontaktujesz się mailem info@abi.radom.pl

Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Podstawą naszego działania jest przepis prawa i nasz usprawiedliwiony cel. Twoje dane pozyskaliśmy podczas pierwszego kontaktu na etapie nawiązywania współpracy. Poprosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

  • gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie;
  • katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów;
  • przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych;
  • zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody;
  • urządzanie wystaw stałych i czasowych;
  • organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych;
  • prowadzenie działalności edukacyjnej;
  • popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę;
  • udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych;
  • zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;
  • prowadzenie działalności wydawniczej.

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o prawnie uzasadniony interes realizowany przez nas jako administratora.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale chcemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązku prawnego, który na nas spoczywa oraz w związku z naszym prawnie usprawiedliwionym celem.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o uzasadniony interes realizowany przez nas jako administratora danych tj. do momentu ustania przewarzania w celach planowania biznesowego związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo dostępu do Twoich danych, a także sprostowania, żądania usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Masz także prawo złożenia skargi do organu nadzorczego.

Podanie danych osobowych jest dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy.

Administrator Danych Osobowych