Zamknij

Jezusek Palmowy

Jezusek Palmowy

Jednym z wielu zwyczajów ludowych, który towarzyszył uroczystościom Niedzieli Palmowej, była procesja z figurką Jezusa na osiołku. Zwyczaj ten znany był także w położonym blisko Radomia Szydłowcu.

Uroczystości Niedzieli Palmowej i związany z nimi porządek tak liturgiczny jak i zwyczaje cieszą się w Polsce popularnością. Zwyczaje związane ze świętem biorą się z ewangelicznego opisu wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Głównym atrybutem święta są dzisiaj palmy i związane z nimi procesje; także konkursy na najpiękniejszą palmę (głównie na Kurpiach i Tokarni koło Myślenic).

Dawniej w Niedzielę Palmową urządzano również widowiska pokazujące triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Zwyczaj był znany w całej Europie, już w wieku X naszej ery. Związany był niewątpliwie ze średniowiecznymi misteriami i przedstawieniami pasyjnymi. Polegał na procesyjnym obwożeniu wewnątrz kościoła, po przykościelnym cmentarzu lub w mieście, podczas procesji z jednego kościoła, symbolizującego Górę Oliwną, do drugiego kościoła, który wyobrażał Jerozolimę, drewnianej rzeźby Jezusa na osiołku umieszczonej na wózku. Najstarsze zachowane figurki pochodzą z wieku XIII. Figury te w tradycji Polskiej nazywano Jezuskiem Palmowym, Lipowym lub Dębowym.

Zwyczaj ciągnięcia Jezuska Palmowego rozpowszechnił się w Polsce w wieku XVII i XVIII. Był bardzo popularny już wcześniej. Mikołaj Rej pisał o nim „W kwietną Niedzielę kto bagniątka nie połknął, a dębowego Chrystusa do miasta nie doprowadził, to już dusznego zbawienia nie otrzymał”. Najbardziej znane tradycje związane są z Krakowem. Tu ciągnięcie wózka z Jezusem było funkcją bardzo zaszczytną. Pełnili ją miejscy rajcy i najznamienitsi mieszczanie. Zebrane tłumy, zwłaszcza dzieci, rzucały pod koła kwiaty, palemki, wierzbowe gałązki, wołając przy tym: „Hosanna na wysokościach czy Hosanna synowi Dawidowemu”.

Z czasem zwyczaj stracił wymiar religijny i stał się hałaśliwą zabawą, widowiskiem pełnym wygłodzonej długim postem gawiedzi i poprzebieranych „aktorów”, którzy wyśpiewywali niezbyt pobożne przyśpiewki:
"Jedzie Jezus jedzie
Weźmie żur i śledzie
Kielbasy zostawi
I poblogosławi"

Doprowadziło to w 1780 r. do wydania przez władze kościelne zakazu kultywowania zwyczaju.

Zwyczaj ciągnięcia figury Jezusa znany był także w położonym blisko Radomia Szydłowcu. Figurę z Szydłowca możemy teraz oglądać w Muzeum Narodowym w Krakowie. Jest to polichromowana rzeźba pochodząca z XVI wieku. Jej fundatorem był właściciel Szydłowca, Mikołaj Szydłowiecki. Z czasem odziedziczyli ją spadkobiercy Szydłowca Radziwiłłowie z Nieświeża, później otrzymał ją w książę Michał Radziwiłł z Nieborowa. Po jego śmierci, w 1904 r., przekazano figurę Muzeum Narodowemu w Krakowie.

Na początku XXI wieku mieszkańcy Szydłowca podjęli próbę odnowienia zwyczaju. Jerzy Krześniak, rzeźbiarz z Kozienic wykonał kopię rzeźby znajdującej się w krakowskim muzeum. Od tej pory jest ona obwożona dookoła szydłowieckiego rynku w Niedzielę Palmową podczas uroczystej procesji z palmami. Na co dzień kopię można zobaczyć w Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu.

Regional Operational Program of the Mazovian Voivodeship 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu. Nasz e-mail to muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81.

Inspektorem ochrony danych w naszej placówce jest Katarzyna Fryczkowska, z którą skontaktujesz się mailem info@abi.radom.pl

Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Podstawą naszego działania jest przepis prawa i nasz usprawiedliwiony cel. Twoje dane pozyskaliśmy podczas pierwszego kontaktu na etapie nawiązywania współpracy. Poprosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

  • gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie;
  • katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów;
  • przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych;
  • zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody;
  • urządzanie wystaw stałych i czasowych;
  • organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych;
  • prowadzenie działalności edukacyjnej;
  • popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę;
  • udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych;
  • zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;
  • prowadzenie działalności wydawniczej.

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o prawnie uzasadniony interes realizowany przez nas jako administratora.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale chcemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązku prawnego, który na nas spoczywa oraz w związku z naszym prawnie usprawiedliwionym celem.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o uzasadniony interes realizowany przez nas jako administratora danych tj. do momentu ustania przewarzania w celach planowania biznesowego związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo dostępu do Twoich danych, a także sprostowania, żądania usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Masz także prawo złożenia skargi do organu nadzorczego.

Podanie danych osobowych jest dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy.

Administrator Danych Osobowych