W Kościele Katolickim pierwsze dni lutego należą do patronów, którzy chronią domostwa przed klęskami żywiołowymi, strzegą od rozmaitych chorób, a za ich wstawiennictwem dzieją się cuda. Święta Agata, nazywana często „ognistą świętą”, to od wieków jedna z najbardziej czczonych świętych chrześcijańskich.
Święta Agata, nazywana często „ognistą świętą”, to od wieków jedna z najbardziej czczonych świętych chrześcijańskich. Imię Agata ma rodowód grecki: Agathós co oznacza dobra, dobry. Łacińskie brzmienie 5 lutego, w dniu patronalnym świętej, w kościołach parafialnych błogosławiono chleb, sól i wodę, które skrzętnie chowano w domach, by za pośrednictwem świętej, chroniły domy od nieszczęść, klęsk żywiołowych, a przede wszystkim od ognia. Wierzono, że wrzucona sól do ognia tłumi go, natomiast wrzucenie soli do studni, miało zapewnić oczyszczenie wody. Poświęcone kawałki chleba rozmieszczano w zagrodach i chałupach, chroniąc je przed pożarem i zapewniając pomyślność w domu. Popularnym zwyczajem na wsi było obchodzenie domostw podczas burzy z obrazem świętej Agaty, który miał chronić przed uderzeniem pioruna.
Chłopi poświęconym chlebem i solą karmili zwierzęta, by uchronić je od zarazy. Wypieczone z pszenicy, żyta i otrąb chlebki świętej Agaty podawano bydłu przed wypędzeniem na pastwisko, wołom, gdy po raz pierwszy zaprzęgnięto je do pługa, oraz krowom tuż przed ocieleniem się.
Święta Agata urodziła się w portowym mieście Katana na Sycylii około 235 roku. Pochodziła ze znakomitego chrześcijańskiego rodu i już w wieku 15 lat postanowiła żyć w dziewictwie, by tym samym dać świadectwo w świecie pogańskim, na wartości płynące z przyjęcia nauk Chrystusa. Podczas specjalnego nabożeństwa, oficjalnych uroczystości zwanych velato, biskup Katanii przyjął od młodej patrycjuszki śluby dziewictwa. Na znak konsekracji biskup nałożył na nią flammeum – czerwoną zasłonę, która wśród chrześcijan była znakiem, że nosząca ją kobieta jest dziewicą konsekrowaną i w Kościele lokalnym pełni posługę diakonisy.
Agata na miesiąc trafiła pod opiekę Afrodyzji, właścicielki przybytku rozkoszy, która wraz z córkami prowadziła w Katanii ekskluzywny dom, który odwiedzali najzacniejsi obywatele miasta. Miała tam nabyć nowych cech, które zagwarantowałyby uległość
i przychylność dla prokonsula. Poddawano ją przeróżnym pokusom, zachętom, naciskom, perswazjom, karom i cierpieniom tylko po to, by zmieniła swój sposób patrzenia na świat
i wartości. Agata pokazała jednak moc swego charakteru.
i przychylność dla prokonsula. Poddawano ją przeróżnym pokusom, zachętom, naciskom, perswazjom, karom i cierpieniom tylko po to, by zmieniła swój sposób patrzenia na świat
i wartości. Agata pokazała jednak moc swego charakteru.
Drastyczne środki nie pozwoliły osiągnąć oprawcom zamierzonego celu. Zdecydowano poddać Agatę okrutniejszym torturom: rozszarpano młodej dziewczynie piersi kleszczami. Okaleczoną, ledwie żyjącą, przeniesiono do kazamatów więzienia, by tam wykrwawiając się, oddała cześć Augustowi i Romie. W nocy jednak Agata podczas gorliwej modlitwy do Boga została uzdrowiona. Po kilku dniach spędzonych w ciemnej celi, stanęła przed obliczem oprawców, którzy z niedowierzeniem oglądali jej zabliźnione rany. Nazajutrz rozsypano żarzące się węgle, a na nich położono Agatę, chcąc ja spalić żywcem. W tym czasie jednak nawiedziło Katanię trzęsienie ziemi, wskutek czego zginęło wielu pogan. Przestraszeni ludzie zaczęli się domagać zaprzestania męczenia dziewicy. Z nadpalonym ciałem Agatę umieszczono w celi, w której zmarła 5 lutego 251 roku.
