X.J.W.P.B.K.S.* Ksiądz Jan Wiśniewski jako miłośnik i fundator kapliczek. W 140. rocznicę urodzin kapłana

3 maja bieżącego roku minęło dokładnie 140 lat od narodzin jednego z najwybitniejszych kapłanów związanych z Radomiem i szeroko rozumianym regionem radomskim. Kapłanem tym był ks. Jan Wiśniewski.

3 maja bieżącego roku minęło dokładnie 140 lat od narodzin jednego z najwybitniejszych kapłanów związanych z Radomiem i szeroko rozumianym regionem radomskim. Kapłanem tym był ks. Jan Wiśniewski. Chcąc przypomieć tego zasłużonego na wielu polach księdza i tym samym uhonorować go w roku okrągłej rocznicy jego urodzin, chciałbym ukazać jego postać przez pryzmat jego umiłowania do przydrożnych kapliczek, figur i krzyży. Ksiądz Wiśniewski był nie tylko wielkim miłośnikiem przydrożnych znaków wiary, ale sam je także licznie fundował i wznosił. Tak się złożyło, że miesiąc, w którym się urodził, jest także miesiącem poświęconym Maryi, którą właśnie u stóp przydrożnych kapliczek, figur i krzyży czcimy. Jest to więc chyba najlepsza okazja, żeby zaprezentować bogate związki ks. Wiśniewskiego z takimi obiektami małej architektury sakralnej oraz ukazać cenne dziedzictwo z tej materii, jakie po sobie zostawił.

Na początek kilka zdań o samym bohaterze. Z racji istnienia przynajmniej kilku mniej lub bardziej obszernych biografii interesującego nas kapłana[i] – będzie to jego życiorys podany w telegraficznym skrócie. Jan Wiśniewski, syn Michaliny z Maleckich i Aleksandra Ignacego Wiśniewskich, przyszedł na świat w dniu 3 maja 1876 r. w Krępie Kościelnej (obecnie powiat lipski). W wieku 3 lat został osierocony przez matkę, zaś gdy miał 6 lat zmarł jego ojciec. W związku z tym późniejszym kapłanem zaopiekowała się jego babka Scholastyka Malecka. Przeprowadził się z nią do Radomia, gdzie pobierał nauki w prywatnej szkole Piotra Biernackiego. Następnie uczył się w radomskim rządowym gimnazjum męskim, gdzie w 1892 r. uzyskał promocję do piątej klasy. W następnym roku Wiśniewski wstąpił do sandomierskiego Seminarium Duchownego. Po sześciu latach formacji, 29 czerwca 1899 r., wyświęcony został na kapłana. Pierwszym miejscem kapłańskiej pracy ks. Wiśniewskiego były Kozienice (1899), z których już po tygodniu przeniesiony został na wikariat do podradomskiej Cerekwi (1899-1901). Następnie objął posadę wikarego w Ćmielowie (1901-1906) i Stromcu (1906), skąd po kilku tygodniach trafił do Radomia (1906-1913). W stolicy guberni nauczał religii w różnych szkołach, m.in. w prywatnej pensji Marii Gajl. W 1913 r. ks. Jan Wiśniewski objął swoje pierwsze i jedyne probostwo w Borkowicach (1913-1943), gdzie spędził resztę swego kapłańskiego życia[ii].

Ks. Jan Wiśniewski znany jest przede wszystkim jako autor "Dekanatów" – historycznych monografii poszczególnych części ówczesnej diecezji sandomierskiej. Opisał także świątynie i pamiątki historyczne diecezji kieleckiej i częstochowskiej. Jego dorobek edytorski w tej dziedzinie jest bezcenny. W Radomiu kapłan pamiętany jest także jako ofiarodawca zbiorów pamiątek historycznych, które zapoczątkowały muzeum[iii]. Na równi z twórczością pisarską i kolekcjonerską ks. Wiśniewski prowadził jednak również swoje działania "inwestycyjne" - wznosząc, lub przyczyniajac się do powstania, zdumiewającej liczby przerożnych kapliczek, figur, krzyży, pomników, tablic pamiątkowych, obiektów parafialnych i sakralnych, czy wreszcie szkół. W poniższych akapitach omówione zostaną te spośród nich, które swą formą nawiązują do tradycyjnego wyglądu przydrożnych kapliczek, lub zawierają choćby w swej materii symbolikę krzyża Chrystusa, co jednaonacznie pozwala zaliczyć je do pomników wiary.

Opisując obiekty małej architektury sakralnej i pokrewne im pomniki wydarzeń historycznych - zainicjowane, ufundowane, wzniesione, lub poświęcone przez ks. Jana Wiśniewskiego - warto zwrócić uwagę na kilka charakterystycznych rysów tej części jego działalności. Na początek wypada wspomnieć, że ks. Wiśniewski już od samego początku swej kapłańskiej działalności chętnie wykonywał swą posługę w odniesieniu do wznoszonych przez ludzi kapliczek, figur i krzyży – poświęcając m.in. krzyż przed kościołem w Cerekwi (1899 r.), czy przydrożne figury w Kozinkach i Janówku (1901 r.), o czym wspomina na kartach "Dekanatu radomskiego". W tym czasie jego działalność miała charakter jedynie standardowej posługi kapłańskiej i raczej nie da się ks. Wiśniewskiemu przypisywać roli inicjatora budowy tych pomników. Już po przeniesieniu się na wikariat w Ćmielowie jego aktywność na tym polu znacznie się rozszerzyła. Kapłan z własnej inicjatywy otoczył dbałością istniejące na terenie parafii małe obiekty sakralne, i pieczołowicie odnawiał je[iv]. Jego inicjatywa w dziele inspirowania mieszkańców do wznoszenia przydrożnych znaków wiary nabrała większego tempa i okazałości już w latach jego proboszczowania w Borkowicach. Na cokołach kilku małych obiektów sakralnych z terenu tamtejszej parafii i jej okolic do dziś zachowały się informacje o poświęceniu ich przez proboszcza Wiśniewskiego. Obiekty takie znajdują się w: Ruszkowicach, gdzie jeszcze w trakcie I wojny światowej powstała błagalna figura Matki Bożej, a już 10 lat po odzyskaniu niepodległości powstał krzyż upamiętniający wskrzeszenie Polski. W 1929 r. ks. Wiśniewski poświęcił figurę Matki Bożej w Rudnie, zaś w 1939 r. - kapliczkę Niepokalanego Poczęcia NMP w Wymysłowie. Jeszcze w 1939 r. powstała figura Matki Bożej w Kuźnicach, pobłogosławiona przez borkowickiego proboszcza w roku następnym. Co ciekawe swoją posługę w tym duchu oddawał nawet w oddalonych o przeszło 25 km Końskich, gdzie w 1936 r. poświęcił figurę Matki Bożej, wystawioną w jednym z reprezentacyjnych miejsc miasta[v]. Warto podkreślić, że w inskrypcjach każdej z sześciu wymienionych wyżej kapliczek, figur i krzyży znajduje się stosowna informacja o poświęceniu ich przez ks. Wiśniewskiego. Wskazuje to jednoznacznie nie tylko na jego pasywny, sprowadzony tylko do czynności pasterskiej udział w tych przedsięwzięciach. Proboszcz Borkowic w wielu przypadkach był zapewne inicjatorem wzniesienia obiektów, być może pomagał też finansowo. Fakt każdorazowego wymieniania w inskrypcji kapłana święcącego daną kapliczkę pozwala też stwierdzić, że cieszył się on wśród parafian (i nie tylko) wielkim szacunkiem.

Kolejnym z charakterystycznych rysów kapliczkowej działalności "inwestycyjnej" ks. Wiśniewskiego, jest upamiętnianie różnych niezwykłych, historycznych miejsc – często owianych legendą i obrosłych różnymi, niekiedy cudownymi wydarzeniami. Takim miejscem jest z pewnością wysoki na blisko dwa metry kopiec ziemny znajdujący się około 200 m od drogi z Brzóstowej do Woli Grójeckiej pod Ćmielowem[vi]. Ks. Wiśniewski wybudował tu okazały obelisk, w którego zwieńczeniu wyrył krzyż[vii]. Według podania, na którym się opierał, zginęli tu szwedzcy rajtarzy, wpadłszy w zasadzkę zastawioną na nich przez Polaków w pobliskim wąwozie. Mieli to być wysłannicy króla Karola Gustawa zmierzający do księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego, który kwaterował na ćmielowskim zamku. Do spotkania koło Ćmielowa wodzów dwóch pustoszących Rzeczpospolitą armii doszło w kwietniu 1657 r. Drugim miejscem o niezwykle ciekawej i jeszcze starszej historii, znajdujacym się w pobliżu jego miejsca wikariuszowskiej posługi, jest studzienka króla Zygmunta III. Niekiedy miejsce to nazywane jest też źródłem ks. Piotra Skargi. Źródło to znajduje się w miejscowości Wycinka, niedaleko Bałtowa. W tym miejscu w 1606 r. miał znaleźć się w potrzasku, bez dostępu do wody pitnej, król Zygmunt III otoczony przez rokoszan Zebrzydowskiego. Jak głosi legenda żarliwa modlitwa królewskiego spowiednika ks. Piotra Skargi sprawiła cud – wytrysnęło źródełko. Woda stąd miała mieć walory lecznicze w odniesieniu do różnych chorób oczu i skóry. Brano ją stąd nawet do Lwowa. Ks. Wiśniewski, opisujac to niezwykłe miejsce na kartach dekanatu opatowskiego, przytacza jeszcze inne cudowne wydarzenia, jakie się tu wydarzyły. U stóp tego właśnie źródła ćmielowski wikary w 1906 r. - czyli w 300. rocznicę cudu - wybudował okazałą figurę Matki Bożej, opatrzoną stosowną inskrypcją przytaczającą legendę i informującą o fundatorze.

Właśnie zamiłowanie do upamiętniania okrągłych rocznic ważnych wydarzeń z historii Polski, ale też i lokalnych dziejów, jest kolejnym charakterystycznym rysem działalności ks. Wiśniewskiego w dziedzienie fundacji kapliczek, figur i krzyży. Przykładów takich pomników wiary jest kilka, i już dwa powyżej opisane wpisują się w tę konwencję. Takim rocznicowym pomnikiem jest też na pewno pomnik z rzeźbą św. Jana Nepomucena, wystawiony przez ks. Wiśniewskiego w 1905 r. na cmentarzu przy kościele Wniebowzięcia Matki Bożej w Ćmielowie, jako wotum ku czci swego patrona, ale też na pamiątkę 400-lecia miasta. Figura ta jest przykładem łączenia kilku różnych intencji w jednym obiekcie, z czym mamy do czynienia także w przypadku kapliczki św. Jana Nepomucena w Cerekwi koło Radomia. Tu w związku z rokiem jubileuszowym 1900. kapłan wystawił kapliczkę, którą zadedykował również swemu świętemu patronowi[viii]. Warto podkreślić, że cokół figury z Cerekwi ozdobił pięknymi wierszami własnego autorstwa, i jak sam podaje w "Dekanacie radomskim", zakopał pod nim stosowny dokument. Kolejną rocznicą w której upamiętnienie zaangażował się ks. Wiśniewski, było 10-lecie niepodległości Polski. Z jego inicjatywy i według jego projektu powstały w 1928 r.: wspominany już krzyż w Ruszkowicach[ix] oraz pomnik przed plebanią w Borkowicach, opatrzone stosownymi napisami[x]. W 1931 r. frontową ścianę domu parafialnego borkowicki proboszcz ozdobił krzyżem i tablicą upamiętniającą 600. rocznicę bitwy pod Płowcami. Z kolei w 1933 r. - na 250-lecie wiktorii wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego - ks. Wiśniewski wybudował okazałą kapliczkę kubaturową na szczycie Krakowej Góry pod Borkowicami. Nadając kaplicy wezwanie Najświętszej Maryi Panny i Przemienienia Pańskiego kapłan wmurował w ścianę obiektu kamień z góry Tabor. W przypadku tego obiektu również mamy do czynienia z połączeniem kilku motywów i inspiracji, decydujących o wzniesieniu pomnika wiary właśnie w tym miejscu. Wybrane ono zostało nieprzypadkowo. Jak głosi legenda wiele setek lat temu w okolicznych lasach zagubił się podczas polowania król Kazimierz Wielki. Błądząc – w końcu znalazł się na szczycie wzniesienia i zachwycił się wspaniałym widokiem, który przypominał mu ten z Krakowa. Odtąd miejsce to zaczęto nazywać Krakową Górą[xi]. Warto pamiętać, że zanim na Krakowej Górze ks. Wiśniewski wybudował kaplicę – 27 czerwca 1925 r. wystawił i poświęcił tu wpierw kopiec z krzyżem opatrzonym datami 1918-1925, a już w 1933 r. rocznicę zwycięstwa polskiego króla nad Turkami uczcił także przygotowując z własnych zbiorów specjalną wystawę edukacyjną dla mieszkańców parafii[xii].

Niewątpliwie najbardziej charakterystycznym rysem fundacyjnej działalności ks. Jana Wiśniewskiego w omawianej dziedzinie było otaczanie pamięcią miejsc związanych z Powstaniem Styczniowym i jego bohaterami[xiii]. W 1861 r., podczas manifestacji przedpowstaniowych, na Rynku w Ćmielowie wystawiony został kopiec z obeliskiem opatrzonym orłem polskim, godłem krzyża i korony cierniowej. Rosjanie wkrótce kazali rozebrać ten pomnik, ale szczęśliwie nie został on całkowicie zniszczony, lecz przeniesiono go na cmentarz przykościelny i tam położono. Przeleżał on tak 40 lat. W 1903 r. ówczesny ćmielowski wikary, ks. Jan Wiśniewski podniósł ten zapomniany pomnik, odnowił i ustawił pośrodku przykościelnego placu. Zapewne też to z jego inicjatywy na obelisku pojawiły się stosowne napisy informujące o historii tego zabytku[xiv]. W przeddzień 70. rocznicy wybuchu powstania, ks. Wiśniewski ufundował dwa bliźniacze pomniki, upamiętniajace osobę pułkownika Dionizego Czachowskiego. Obydwa obiekty posiadają ciekawą formę obelisku zwieńczonego kulą z krzyżem i są powieleniem wzoru zastosowanego pięć lat wcześniej w pomniku wystawionym obok plebanii w Borkowicach. Pierwszy z obelisków stanął pod Stefankowem i upamiętnia zwycięską bitwę stoczoną tu 22 kwietnia 1863 r. przez płk. Czachowskiego z Rosjanami. Borkowicki proboszcz poświęcił go 19 czerwca 1932 r. Drugi pomnik ks. Wiśniewski postawił pod Jaworem Soleckim, w miejcu bohaterskiej śmierci Czachowskiego. Jego odsłonięcie i poświęcenie miało miejsce 28 sierpnia 1932 r. Obydwa pomniki posiadają w cokole stosowne napisy, bogate w patriotyczną treść[xv]. Jak głosi sygnatura – wykonane zostały w zakładzie W. Brzostowskiego w Szydłowcu. Ks. Wiśniewski wiele lat zabiegał o godne uczczenie Dionizego Czachowskiego i innych powstańców w Radomiu. Prawdopodobnie to z jego inicjatywy w 1933 r. przy ul. Warszawskiej – w miejscu straceń uczestników zrywu – pierwotny drewniany krzyż zastąpiony został trwalszym żelaznym. Borkowicki proboszcz był też inicjatorem sprowadzenia do miasta w 1938 r. prochów Dionizego Czachowskiego oraz budowy poświęconego jemu mauzoleum[xvi]. Podkreślić trzeba, że obiekt ten, wybudowany przy kościele oo. Bernardynów, posiadał pierwotnie w swym zwieńczeniu krzyż[xvii]. Mauzoleum wkrótce rezebrali Niemcy, a gdy w 1963 r. odbudowano go w innym miejscu – na placu 72 PP – na szczycie zamiast krzyża ustawiono odlew orła, dłuta Jakuba Zajdensznira. Warto jednak pamiętać, że pierwotnie obiekt ten miał jednoznaczną postać pomnika wiary.

Na koniec zostały jeszcze dwa niecodzienne przykłady kapliczkowych obiektów, powstałych staraniem ks. Wiśniewskiego. Pierwszy ukazuje dość niekonwencjonalne podejście kapłana do motywów budowania kapliczek. Mowa o krzyżu wystawionym przez niego w 1916 r. w Zawadach pomiędzy Mniszkiem a Wieniawą – przy zjeździe z głównej trasy, skrótem do Borkowic. Fundator nie omieszkał opatrzyć krzyża stosowną teologiczną sentencją. Autor "Dekanatów" co jakiś czas przyjeżdżał ze swej parafii do Radomia i gdy przyszło mu wracać do domu nocą często mylił drogę, nie potrafiąc wybrać dobrego zjazdu. Wystawił więc na odpowiednim miejscu krzyż, aby od tej pory zawsze trafiać we właściwą drogę do Borkowic. Warto pamiętać, że był to czas I wojny światowej, ludziom na wsi nawet nie śniło się o oświetleniu elektrycznym, więc krzyż wystawiony przez ks. Wiśniewskiego pełnił rolę swoistego "drogowskazu wiary". Obiektami kończącymi opis pomników wiary powstałych dzięki kapłanowi niech będą ceglane krzyże zdobiące szczyty wybudowanej w 1919 r. organistówki w Borkowicach. Ten skromny znak Chrystusa uznać można za symbol działalności ks. Jana Wiśniewskiego. Wszystko cokolwiek robił – czynił na chwałę Boga.

Za symboliczny owoc działalności ks. Jana Wiśniewskiego w przedmiocie upamiętniania różnych miejsc i wydarzeń pomnikami przybranymi w formę kapliczek, figur i krzyży uznać można figurę Matki Bożej, jaką przy kościele w Borkowicach wybudowali i zadedykowali swojemu proboszczowi w 25-lecie pasterzowania w parafii członkowie katolickich stowarzyszeń z tego terenu. Obiekt ten jest dowodem, że mrówcza praca ks. Wiśniewskiego, jego niestrudzony zapał w edukacji religijnej i partiotycznej nie poszły na marne.

* Skrót X.J.W.P.B.K.S., który po rozwinięciu oznacza: Ksiądz Jan Wiśniewski Proboszcz Borkowicki Kanonik Sandomierski, wybrany został jako symboliczny tytuł tego artykułu nieprzypadkowo. Pojawia się on w takiej lub zbliżonej postaci na wielu kapliczkach, figurach i krzyżach ufundowanych lub poświęconych przez ks. Wiśniewskiego i stanowi swoiste symboliczne opieczętowanie tych obiektów przez tego kapłana. Poniżej umieszczony został wykaz wszystkich znanych autorowi kapliczek, figur, krzyży i innych pomników wiary związanych z Ks. Wiśniewskim, wraz z podaniem dostępnych źródeł i literatury oraz pełnym odpisem inskrypcji.

Pomniki wiary odnowione, zainicjowane, wzniesione, lub poświęcone przez ks. Jana Wiśniewskiego

1. Krzyż dębowy na placu przed kościołem św. Stanisława w Cerekwii (gm. Zakrzew), poświęcony przez ks. J. Wiśniewskiego, 1899 r.[xviii]
2. Kapliczka św. Jana Nepomucena w Cerekwii (gm. Zakrzew), 1900-1901 r.

Napisy na cokole:

3. Krzyż w Kozinkach (gm. Zakrzew), fundacji Króla, poświęcony przez ks. J. Wiśniewskiego, 1901 r.[xx]
4. Krzyż w Janówku (gm. Wolanów), ufundowany przez gromadę i poświęcony przez ks. J. Wiśniewskiego, 1901 r.[xxi]
5. Obelisk z 1861 r. na cmentarzu przy kościele Wniebowzięcia Matki Bożej w Ćmielowie, odnowiony i ustawiony przez ks. J. Wiśniewskiego w 1903 r.

Ks. Wiśniewski prawdopodobnioe zlecił wyrycie na obelisku napisów, w których dziś można odczytać:

1794

1861

1863

POMNIK TEN WPIERW

NA RYNKU POSTAWIONY

JEST PAMIĄTKĄ 1863 r.

NA

PAMIĄTKĘ

WIEL.

JUBILEUSZU

1900-1901

1854-1904[xxii]

6. Figura św. Jana Nepomucena przy kościele Wniebowzięcia Matki Bożej w Ćmielowie, upamiętniająca 400-lecie miasta, 1905 r.

We froncie cokołu ryty napis:

SWEMU ŚWIĘTEMU

PATRONOWI NA CZEŚĆ

ĆMIELOWOWI

NA PAMIĄTKĘ

CZTERECHSETLECIA

JAKO MIASTA

1505-1905.

POMNIK TEN WZNOSI

Ks. J.W.

PROSZĄC O MODLITWĘ

ZA SIEBIE.[xxiii]

7. Obelisk w Woli Grójeckiej koło Ćmielowa, ustawiony, przez ks. J. Wiśniewskiego na kurhanie, tzw. "Szwedzkiej Mogile", 1906 r.

na cokole cześciowo zatarty napis:

TU WEDŁUG PODANIA

LEŻĄ SZWEDZCY ŻOŁNIERZE

Z CZASÓW NAPADU NA POLSKĘ

1906

J.W.[xxiv]

8. Figura Matki Boskiej w wystawiona w 300. rocznicę wytryśnięcia cudownego źródła w miejscu obozowania króla Zygmunta III obok wsi Wycinka (gm. Bałtów), 1906 r.

"Podanie głosi, że na tej górce obozował w r. 1606 król polski Zygmunt Trzeci, odcięty od rzek i wody przez rokoszanów. Gdy król i dworzanie pragnęli, źródła te wytrysły na skutek modlitwy świętobliwego spowiednika królewskiego księdza Piotra Skargi. Woda stąd była braną aż do Lwowa, uzdrawiała chorych na oczy, wrzody, pliki i inne choroby. Za co Wszechmocnemu Bogu i Matce Najśw. niech będzie cześć i chwała na wieki. Ku czci Matki Bożej dla pamięci i wskazówki wiernym, ks. Jan Wiśniewski wikary Ćmielowski tę figurę wznosi w roku 1906, cudu trzechsetnym".[xxv]

9. Krzyż przydrożny w Zawadach (gm. Wieniawa), 1916 r.[xxvi]

Napisy:

10. Błagalna figura Matki Bożej z czasów I wojny światowej w Ruszkowicach (gm. Borkowice), 1918 r.

Napisy:

11. Ceglane krzyże w obu szczytach budynku organistówki w Borkowicach 1919 r.[xxix]
12. Krzyż na kopcu, wystawiony na Krakowej Górze pod Borkowicami, 27 VI 1925r. (obecnie nie istieje).

Na krzyżu istniały daty:

1918-1925[xxx]

13. Żeliwny krzyż na głazie upamiętniający 10. rocznicę odzyskania niepodległości w Ruszkowicach (gm. Borkowice), 1928 r.

Na żeliwnym krzyżu napisy:

na belce poziomej:

PRZEZ KRZYŻ I MĘKĘ TWOJĄ

na belce pionowej od dołu ku górze:

ZBAW PANIE DUSZĘ MOJĄ

poniżej na wielkim głazie wyryte wielkimi literami:

1918-1928

POLSKA[xxxi]

14. Obelisk zwieńczony krzyżem, upamiętniający 10. rocznicę odzyskania niepodległości, plac przed plebanią w Borkowicach, 1928 r.

Na cokole napisy:

15. Figura Matki Bożej w Rudnie (gm. Borkowice), poświęcona przez ks. J. Wiśniewskiego, 1929 r.

We frontowej ścianie cokołu z polnego głazu tablica z napisem:

MATKO

I KRÓLOWO NASZA

OPIEKUJ SIĘ NAMI

FUNDACJA

STANISŁAWA I MARJI

SOBCZAKÓW

POŚWIĘCIŁ X.J.W.K.S.P.B.

1929[xxxiii]

16. Tablica zwieńczona krzyżem upamiętniająca 600. rocznicę bitwy pod Płowcami, we froncie domu parafialnego w Borkowicach, 1931 r.

Na pionowej belce krzyża (w miejscu titulusa):

IHS

Na pozionej belce krzyża:

W TYM ZNAKU

na pionowej belce krzyża, poniżej belki poziomej:

ZWYCIĘSTWO

[korona]

[monogram Maryi]

pod krzyżem kamienna tablica z napisem:

1331 PŁOWCE 1931.

Ponadto w obu szczytach budynku świetliki w kształcie krzyża greckiego.[xxxiv]

17. Obelisk zwieńczony krzyżem, upamiętniający miejsce śmierci płk. Dionizego Czachowskiego pod Jaworem Soleckim (gm. Sienno), 1932 r.

Napisy:

18. Obelisk zwieńczony krzyżem, upamiętniający zwycięską bitwę płk. D. Czachowskiego z dnia 22 kwietnia 1863 r. pod Stefankowem (gm. Chlewiska), 1932 r.

Napisy:

19. Kaplica na Krakowej Górze koło Borkowic, upamiętniająca 250. rocznicę wiktorii wiedeńskiej, 1933 r.

tablica w zewnętrznym szczycie kaplicy:

SIT NOMEN DOMINI BENEDICTUM

IHS † [Monogram Maryi]

VENIMUS VIDIMUS DEUS VICIT

1683-1933

tablica wewnątrz kaplicy – po prawej stronie:

BYŁ CZŁOWIEK POSŁANY OD BOGA IMIENIEM JAN III

PANU BOGU WSZECHMOCNEMU NA CHWALĘ

MARYI NAJŚWIĘTSZEJ KRÓLOWEJ POLSKI NA CZEŚĆ

NA PAMIĄTKĘ 250 LECIA ZWYCIĘSTWA KROLA JANA III

OBROŃCY CHRZEŚCIJAŃSTWA POD WIEDNIEM

WZNIÓSŁ TĄ KAPLICĘ I POŚWIĘCIŁ KS. JAN

WIŚNIEWSKI PROB BORKOWICKI KANONIK KAPITUŁY

SANDOMIERSKIEJ.

w 1933 R.[xxxvii]

20. Figura Matki Boskiej przy kościele w Końskich, poświęcona przez ks. J. Wiśniewskiego, 1936 r.

We froncie cokołu ryty napis:

MATKO

NIEPOKALANIE

POCZĘTA

OPIEKUJ SIĘ

NAMI.

FUNDATOR

SKUZA JÓZEF

1936 R.

POŚW. XJ.W.P.B.

K.S.[xxxviii]

21. Mauzoleum Dionizego Czachowskiego wzniesione z inicjatywy ks. Wiśniewskiego w 75. rocznicę zgonu, przed klasztorem oo. Bernardynów w Radomiu, 1938 r. [zrekonstruowane w 1963 r. na Placu 72 Pułku Piechoty].

Z tyłu, na ścianie ryty napis:

Z INICJATYWY KS. J. WIŚNIEWSKIEGO

STARANIEM POL. TOW. KRAJOZNAWCZEGO

I KOMITETV BVDOWY ORAZ OFIARNOŚCIĄ

WOJSKA I SPOŁECZEŃSTWA

POMNIK TEN WZNIESIONO

KV CHWALE BOHATERA

PROCHY JEGO PRZENIESIONO

Z BVKÓWNA I ZŁOŻONO DN. 6 XI 1938 R.

W RADOMIV W 75 LETNIĄ ROCZNICĘ

BOHATERSKIEGO ZGONV[xxxix]

22. Kapliczka Najświętszej Maryi Panny w murze okalającym kościół w Borkowicach, wraz z tablicą, upamiętniająca 20. rocznicę odzyskania niepodległości i 25 rocznicę probostwa w Borkowicach ks. J. Wiśniewskiego, 1938 r.

U góry mała tablica z napisem:

O MARYJO

NIEPOKALANIE POCZĘTA

MÓDL SIĘ ZA NAMI GRZE-

SZNYMI TERAZ I W GODZINĘ

ŚMIERCI NASZEJ AMEN

Niżej duża tablica z napisem:

NA PAMIĄTKĘ

XX LECIA NIEPODLEGŁOŚCI OJCZYZNY

ORAZ XXV LECIA PASTERZOWANIA W TEJ

PARAFII KS. JANA WIŚNIEWSKIEGO KANONIKA SAN-

DOMIERSKIEGO POETY I BAJKOPISARZA, AUTORA

LICZNYCH DZJEŁ NAUKOWYCH ZBIERACZA PAMIĄTEK

OJCZYSTYCH TWÓRCY PARAFII RUSKOBRODZKIEJ

MUZEÓW I PIERWSZYCH W DJECEZII STOWARZYSZEŃ

KATOLICKICH BOJOWNIKA o POLSKĘ WOLNĄ CZŁON-

KA AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI KRAKOWSKIEJ OD-

ZNACZONEGO ORDERAMI POLSKIMI. POTOMNYM KU

PAMIĘCI POMNIK TEN WZNOSZĄ W ROKU PAŃSKIM

1938 KATOLICKIE STOWARZYSZENIA MŁODZIEŻY

z BORKOWIC, WOLI, RUSZKOWIC, NINKOWA, ZDONKOWA,

POLITOWA I RADESTOWA WRAZ z KS. WALENTYM

ŚLUSARCZYKIEM ASYSTENTEM WIKARIUSZEM

[Symbol KSM][xl]

23. Kapliczka Niepokalanego Poczęcia NMP w Wymysłowie (gm. Borkowice), poświęcona przez ks. J. Wiśniewskiego, 1939 r.

We froncie kapliczki tablica z napisem:

NIECH BĘDZIE POCHWALONE

ŚWIĘTE I NIEPOKALANE POCZĘCIE

NAJŚW. MARJI PANNY

[kwiat] FUNDACJA [kwiat]

GASZYNÓW JANA I MARII Z SAD-

LIŃSKICH POŚW. KS. JAN WIŚ

NIEWSKI KAN S.P.B. MCMXXXIX[xli]

24. Figura Matki Bożej w Kuźnicy (gm. Przysucha), ufundowana w 1939 r., poświęcona przez ks. J. Wiśniewskiego w 1940 r.

We frontowej ścianie cokołu z polnych kamieni tablica z napisem:

O MARJO

NIEPOKALANIE POCZĘTA

NASZA MATKO I KRÓLOWO

OPIEKÓJ SIĘ NAMI

TERAZ W GODZINIE ŚMIERCI

I NA SĄDZIE BOŻYM

FUNDATOROWIE

T. BR. BARAŃSCY

1939 R.

POŚWIĘCIŁ KS. KANONIK

JAN WIŚNIEWSKI

W R. 1940[xlii]

Tekst i zdjęcia: Paweł Puton