Zamknij

Muzeum Wsi Radomskiej

Muzeum Wsi Radomskiej zostało powołane do życia 31 grudnia 1976 r. przez Wojewodę Radomskiego w celu zachowania dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego dawnej ludności zamieszkującej Radomskie, krainę leżącą na pograniczu Mazowsza i Małopolski

Muzeum Wsi Radomskiej zostało powołane do życia 31 grudnia 1976 r. przez Wojewodę Radomskiego w celu zachowania dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego dawnej ludności zamieszkującej Radomskie, krainę leżącą na pograniczu Mazowsza i Małopolski.

Placówka zaliczana jest do muzeów na wolnym powietrzu, zwanych potocznie w Polsce "skansenami". Termin "skansen " pochodzi od pierwszej tego typu ekspozycji plenerowej utworzonej w 1891 r. przez Nordiska Musset w Sztokholmie. Powstała ona na szwedzkiej wyspie Djurgarden w miejscu dawnego szańca (po szwedzku -skansen). Twórcą był protoplasta skansenowskiej formy ochrony zabytków -Artur Immanuel Hazelius (1833-1901), który pisał o niej następująco: "Wybudujmy stare zagrody(...) Ludzie będą się zachowywać w tych domach jak to robili przed­tem, kot będzie mruczał, leżąc pod piecem, pies wygrzewał, leżąc pod budą, zwierzęta będą pasły się na łące".

Muzea skansenowskie budowano zazwyczaj w taki sposób, aby tworzyły zespoły funkcjonalnie powiązanych ze sobą zabytkowych obiektów, które odzwierciedlają historię i kulturę danego regionu. Dzieło A. I. Hazeliusa szybko znalazło naśladowców w całej Europie, w tym także na ziemiach polskich, gdzie do dnia dzisiejszego powstało kilkadziesiąt tego typu muzeów. Orga­nizacją integrującą wszystkie placówki w Polsce o tym charakterze jest Stowarzyszenie Muzeów na Wolnym Powietrzu. Do najstarszych skansenów w Polsce zalicza się muzea we Wdzydzach Kiszewskich , w Olsztynku i Nowogrodzie Łomżyńskim. Ich historia sięga początków XX wieku. Jednak większość tego typu muzeów została założona w latach 70. XX wieku. W tym bowiem czasie wyraźnie uzmysłowiono sobie, że urbanizacja wsi pociąga za sobą niszczenie zabytków kultury ludowej . Postanowiono więc chronić tę sferę dziedzictwa narodowego poprzez utwo­rzenie odpowiednio dużej liczby muzeów typu skansenowskiego. Rolę, jaką miały pełnić, trafnie określił prof. Józef Gajek: "Muzeum skansenowskie jest zawsze zbliżeniem, (...) modelem rze­czywistego obrazu życia, a więc modelem kompleksowym i dynamicznym, którego eksponaty osadzone są w środowisku podobnym do tego, w którym powstały i żyły".

Problem ochrony zabytków kultury ludowej dotyczył również Radomskiego . Początkiem działań w tym zakresie było powołanie w latach 60. Działu Etnograficznego przy ówczesnym Muzeum Regionalnym w Radomiu (obecnie Muzeum im. Jacka Malczewskiego). Badania źródłowe i za­kupy eksponatów wówczas prowadzone pozwoliły na utworzenie w Radomiu muzeum wsi. Już w 1968 r. przy Muzeum Regionalnym w Radomiu otwarto ekspozycję bartniczo-pszczelarską, prezentującą bogatą kolekcję uli.

W 1972 r. powstał Społeczny Komitet Budowy Skansenu Ziemi Radomskiej, którego zadaniem było przygotowanie założeń naukowych i podstaw organizacyjnych przyszłego muzeum. Efek­tem pracy Komitetu było pozyskanie terenów pod budowę skansenu w dzielnicy Pruszaków. W 1974 r. prof. Józef Gajek z Wrocławia opracował scenariusz etnograficzny przyszłego mu­zeum. Kilka lat później, w oparciu o tę koncepcję, dr Stefan Rosiński przystąpił do budowy Muzeum Wsi Radomskiej. Projekt przestrzenno-urbanistyczny placówki opracował mgr inż. arch. Tadeusz Derlatka.

Muzeum, według pierwszych założeń, miało obejmować obszar liczący 50 ha, na którym pla­nowano prezentować 287 przykładów dawnego budownictwa wiejskiego, małomiasteczkowego, sakralnego, szlacheckiego. Obiektom tym miały towarzyszyć budynki szkolne, karczmy, kuźnie, młyny wodne i wiatraki, a także pola uprawne i przydomowe ogródki. Realizację koncepcji rozpoczęto od utworzenia skansenu bartniczo-pszczelarskiego, złożonego z uli przejętych ze zbiorów etnograficznych ówczesnego Muzeum Regionalnego w Radomiu. Pierwszym budy­nkiem przeniesionym do muzeum był zabytkowy spichlerz dworski z Wilkowa. W 1980 r. w spich­lerzu tym pokazano dwie pierwsze wystawy: "Kultura ludowa Ziemi Radomskiej" oraz "Życie i twórczość Jana Kochanowskiego w rzeźbie i malarstwie ludowym na szkle". Uroczyste otwar­cie spichlerza, wystaw i skansenu bartniczo-pszczelarskiego nastąpiło 23 czerwca 1980 r. Datę tę można uznać za oficjalne otwarcie Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu. Pierwszym dyrek­torem Muzeum został dr Stefan Rosiński.

W latach 90. XX wieku w wyniku reformy administracyjnej utrzymanie Muzeum powierzono Samorządowi Województwa Mazowieckiego. W tym czasie ówczesna dyrektor Muzeum, mgr Małgorzata Jurecka, opracowała nowe założenia etnograficzne, a mgr inż. arch. Tadeusz Derlatka nową koncepcję urbanistyczno-architektoniczną Muzeum.

Obecnie Muzeum Wsi Radomskiej zajmuje obszar o powierzchni 32,5 ha, na którym zestawiono 80 obiektów dawnego budownictwa wiejskiego (chałupy, dwory, kościół, budynki gospodarcze, kuźnie, wiatraki i młyny wodne), a 22 kolejne czekają w magazynach na montaż. Muzeum posia­da również ponad 16 000 eksponatów ruchomych, wśród których na szczególną uwagę zasługują kolekcje: pojazdów, maszyn rolniczych, uli i narzędzi pszczelarskich, tkanin i sztuki ludowej.

Obecnie Muzeum pod dyrekcją mgr Ilony Jaroszek-Nowak, korzystają c z możliwości rozwoju , jakie daje uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej, przystąpiło do realizacji kilkuletniego pro­gramu, w wyniku którego zbudowano nową infrastrukturę turystyczną i edukacyjną oraz zespół zabytkowych budowli związanych z gospodarką nadrzeczną mieszkańców Radomskiego. Pow­stał kompleks budynków obsługujących turystów: kasa biletowa i amfiteatr. Zbudowany został ośrodek edukacji muzealnej, w którym realizowany jest nowy program edukacyjny, prowadzony przy wykorzystaniu bogatej gamy środków audiowizualnych oraz Internetu. Jego ważną częścią jest edukacja przyrodnicza, wykorzystująca muzealną ścieżkę przyrodniczą . Wzdłuż rzeki Ko­sówki , płynącej przez teren skansenu, zostały zestawione młyny, tartak oraz zagroda z Solca nad Wisłą. Muzeum zmieniło swoje oblicze.

Oddziałem Muzeum Wsi Radomskiej jest Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Muzeum to ma siedzibę w zabytkowym dworze z połowy XIX wieku, wybudowanym przez Juliusza Dem­bińskiego h. Nieczuja.

Podstawę programu ekspozycyjnego stanowi wystawa biograficzna "Oskar Kolberg (1814­-1890) -folklorysta, etnograf, kompozytor", prezentująca życie i dzieło wybitnego etnografa. Ekspozycję biograficzną uzupełniają stylowo aranżowane wnętrza: salonu (o urządzeniu typo­wym dla zamożnego dworu polskiego z II pol. XIX wieku) i gabinetu (dające wyobrażenie

o wyglądzie gabinetu-pracowni XIX-wiecznego naukowca humanisty).

Wyodrębnioną część stałej ekspozycji stanowi wystawa historyczna "Urszula z Morsztynów Dembińska (1746-1825). Dzieje Przysuchy w XVIII-XIX wieku ", prezentująca m.in.: najstarsze dokumenty dotyczące historii miasta (np. kopię przywileju lokacyjnego króla Augusta III z 16 stycznia 1745 r.)i osadnictwa w Przysusze ludności niemieckiej i żydowskiej.

Muzeum to od lat organizuje uroczystość wręczenia "Nagrody im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej". Nagroda przyznawana jest w ramach "Przeglądu Dorobku Twórców i Popu­laryzatorów Kultury Ludowej im. Oskara Kolberga".

Muzeum Wsi Radomskiej , podobnie jak inne skanseny, gromadzi, opracowuje naukowo i kon­serwuje charakterystyczne dla regionu obiekty architektury ludowej oraz przedmioty codzien­nego użytku. Podsumowaniem pracy badawczej są muzealne wydawnictwa: "Zeszyty Naukowe Muzeum Wsi Radomskiej" (od t. 4. zatytułowane "Wieś Radomska"), seria "Radom i region ra­domski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej", seria "Radomski rok obrzędowy", przewodniki oraz katalogi wystaw.

Muzeum przygotowuje dla zwiedzających wystawy stałe i czasowe. Ekspozycje stałe prezentują wnętrza wiejskich budynków wyposażone w przedmioty używane przez mieszkańców wsi. Wystrój wnętrz i otoczenie zabytkowych budynków zmienia się wraz z rytmem świąt kościelnych, prac polowych oraz pór roku. Oprócz wnętrz stale pokazywane są trzy wystawy: "Ekspozycja uli" w skansenie bartniczo-pszczelarskim, "Jak powstaje skansen" w kurniku z Konar oraz "His­toria narzędzi i maszyn rolniczych" w pawilonie ekspozycyjnym. Ekspozycje czasowe organizo­wane są w spichlerzu dworskim z Wilkowa oraz w zbudowanym przez górali Domu Ludowym z Jedlni-Poświętnego.

Muzeum, obok pracy naukowej, prowadzi działalność edukacyjną. W 1996 r. opracowano, we współpracy z nauczycielami, nowy program edukacyjny upowszechniający wiedzę o Radom­skiem. W programie tym założono, że wiadomości teoretyczne uzupełniane będą zajęciami praktycznymi, np. wypiekiem chleba. Lekcje prowadzone są w oparciu o interaktywne wystawy, spotkania z twórcami ludowymi, pracę w muzealnych ogródkach i zabawę.

Regional Operational Program of the Mazovian Voivodeship 2014-2020

×

Drogi Użytkowniku!

Administratorem Twoich danych jest Muzeum Wsi Radomskiej z siedzibą przy ulicy Szydłowieckiej 30 w Radomiu. Nasz e-mail to muzeumwsi@muzeum-radom.pl, a numer telefonu 48 332 92 81.

Inspektorem ochrony danych w naszej placówce jest Katarzyna Fryczkowska, z którą skontaktujesz się mailem info@abi.radom.pl

Twoje dane zbieramy wyłącznie w celach związanych ze statutowymi zadaniami MUZEUM. Podstawą naszego działania jest przepis prawa i nasz usprawiedliwiony cel. Twoje dane pozyskaliśmy podczas pierwszego kontaktu na etapie nawiązywania współpracy. Poprosimy Cię o podanie tylko takiego zakresu danych, jaki jest niezbędny do realizacji naszych celów:

  • gromadzenie zabytków w statutowo określonym zakresie;
  • katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów;
  • przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im właściwy stan zachowania i bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych;
  • zabezpieczanie i konserwację zbiorów oraz, w miarę możliwości, zabezpieczanie zabytków archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektów kultury materialnej i przyrody;
  • urządzanie wystaw stałych i czasowych;
  • organizowanie badań i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych;
  • prowadzenie działalności edukacyjnej;
  • popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę;
  • udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych;
  • zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji;
  • prowadzenie działalności wydawniczej.

W trosce o bezpieczeństwo zasobów Muzeum informujemy Cię, że będziemy monitorować siedzibę Muzeum z poszanowaniem Twojej ochrony do prywatności. W tym wypadku będziemy działać w oparciu o prawnie uzasadniony interes realizowany przez nas jako administratora.

Nie będziemy przekazywać Twoich danych poza Polskę, ale chcemy udostępnić je podmiotom, które wspierają nas wypełnianiu naszych zadań. Działamy w tym przypadku w celu wypełnienia obowiązku prawnego, który na nas spoczywa oraz w związku z naszym prawnie usprawiedliwionym celem.

Twoje dane będziemy przetwarzać w oparciu o uzasadniony interes realizowany przez nas jako administratora danych tj. do momentu ustania przewarzania w celach planowania biznesowego związanego z organizacją funkcjonowania Muzeum.

Przysługuje Ci prawo dostępu do Twoich danych, a także sprostowania, żądania usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Masz także prawo złożenia skargi do organu nadzorczego.

Podanie danych osobowych jest dobrowolne, ale odmowa ich podania może uniemożliwić podjęcie współpracy.

Administrator Danych Osobowych